پوسیدگی دندان یک بیماری عفونی است که عوامل متعددی بر شروع و پیشرفت آن اثر دارند. مشخص‌شده است که این بیماری بر اثر تولید اسید توسط باکتری‌ها ایجاد می‌گردد و اسید ایجادشده قادر به از بین بردن مواد معدنی دندان است. همچنین شکل ظاهری (آناتومی) دندان، رژیم غذایی و وضعیت بهداشتی کودک از عوامل مؤثر بر ایجاد پوسیدگی دندان می‌باشند.
اگر محیط نامناسب دهان که سبب ایجاد حفره در دندان شده است پایدار بماند، پوسیدگی دندان کودک ادامه پیدا می‌کند و درنهایت به ترمیم‌های بیشتری نیاز است. درمان بیماری نیاز به ایجاد تغییراتی در رفتار کنونی کودک و والدین و بستگی به پذیرش و همکاری آن‌ها در ایجاد تغییرات لازم دارد.
درصورتی‌که پوسیدگی دندان اطفال به‌موقع درمان نشوند و پیشرفت نمایند ممکن است مجبور به کشیدن دندانها شویم.
از آنجایی که پوسیدگی دندانها با مشاوره زودهنگام با دندانپزشک قابل‌پیشگیری است بهترین زمان برای انجام اولین معاینه دندانپزشکی بین ۶ تا ۱۲ ماهگی است.
در این زمان هنوز پوسیدگی در دهان کودک ایجاد نشده است و دندانپزشک با معاینه ساده دهان کودک می‌تواند پوسيدگی های دندان در دوران طفوليت يك مشكل شايع درميان كودكان زير 5 سال است، اما می توان ازبروز آن تا حدر زیادی پيشگيری كرد.
درمان دندان بسته به سن كودک و شدت پوسیدگی فرق دارد. لكه های سفيد روی سطح دندان نخستين نشانه های پوسيدگی دندان شيری هستند. در اين مرحله، فلورايدتراپی يا وارنيش فلورايد مي‌تواند برای متوقف کردن سیر پوسیدگی كل دندانها استفاده شد. اين درمان درواقع روند پوسيدگی را در نخستين مراحل به واسطه كمك به بازسازی مينای سطح دندان معكوس می‌كند. در اين مرحله، می‌توانيد رژيم غذايی كودك را برای جلوگيری از پيشروی پوسيدگی تغيير دهيد. اين تغييرات عبارتند از:
- قطع کردن شیر خوردن‌های شبانه و قبل از خواب
- محدودكردن غذاهای ترش و اسيدی
- محدودكردن آبميوه‌های پاکتی
- جايگزين كردن آب يا شير به جای آبميوه
- کاهش تنقلات و شیرینی‌جات
علائم پوسیدگی شدید دندان
اگر پوسيدگی ديرهنگام تشخيص داده شود، فلورايدتراپی دیگر كافی نيست. علائم پوسيدگی‌های شديدتر به‌شرح ذيل هستند:
- لكه های سياه يا قهوه ای روی دندان
- درد و حساسیت دندان
- خونريزی يا تورم لثه ها
- تب، تورم يا تحريك پذيری
- بوی بد دهان
كه می‌توانند نشان دهنده عفونت باشند.
اگر كودك هريك از اين علائم را نشان می دهد، بايد در اسرع وقت به دندانپزشك مراجعه كنيد. درصورت گسترش پوسيدگی، كودك با درمان های ترميمی گسترده و حتی ازدست دادن دندان مواجه است.
درمان پوسیدگی دندان
ترمیم دندان‌های شیری روشی است که در آن از بیماری‌های دندان‌های کودکان جلوگیری شده و یا آن‌ها را درمان می‌کنند. در این روش، دندان‌های آسیب‌دیده نیز ترمیم شده و یا جایگزین می‌شوند. روش‌های درمانی زیر در ترمیم دندان های شیری کودکان نقش دارند:
- عصب‌کشی دندان
- روکش نقره‌ای از جنس استیل ضد زنگ
- پرکردگی دندان به رنگ‌های سفید و نقره‌ای
- فضا نگهدارنده‌ها
- عصب‌کشی
عصب‌کشی سطحی زمانی انجام می‌شود که مقدار زیادی پوسیدگی در دندان وجود داشته و دندان به دلیل این عفونت دردناک شده باشد. همچنین زمانی که عفونت در فاصله‌ی بسیاری کمی با مغز دندان یا عصب آن قرار داشته باشد نیز عمل عصب‌کشی انجام می‌شود. در صورتی‌که پوسیدگی دندان به سرعت و به‌طور کامل درمان نشود، ممکن است دندان کودک شما دچار عفونت شدید شده و حتی دندان خود را از دست بدهد. در این روش از یک مته‌ی مخصوص برای تراشیدن بخش پوسیده و بخش بالای عصب استفاده می‌شود. سپس مغز دندان ضدعفونی شده و یک داروی مخصوص برای جلوگیری از خونریزی فضای باز دندان در درون آن ریخته می‌شود. بسته به مقدار عفوت، قسمتی از عصب و یا کل آن برداشته می‌شود. احتمالاً یک روکش از جنس استیل ضد زنگ بر روی قسمت باقی‌مانده‌ی دندان قرار داده خواهد شد. این روکش در همان نوبت عصب‌کشی بر روی دندان نصب می‌شود.
- روکش استیل ضدزنگ
دندان‌های آسیاب شیری که دچار بدشکلی بوده و یا پوسیده و شکسته هستند و یا دندان‌هایی که تحت عصب‌کشی سطحی قرار گرفته‌اند برای پوشاندن بخش باقی‌مانده‌ی دندان، نیازمند استفاده از روکش استیل ضدزنگ می‌باشند. همچنین زمانی که پوسیدگی باعث آسیب‌های شدید و عمیق به دندان شده و برای نگه‌داشتن آن باید به‌خوبی از آن محافظت کرد، از روکش دندان استفاده می‌شود. می‌توان بلافاصله پس از انجام عصب‌کشی سطحی دندان را روکش کرد. پس از بی‌حس کردن ناحیه، دندان یا دندان‌های مورد درمان با استفاده از یک مته‌ی مخصوص دندان تراشیده می‌شوند. مقدار دندان تراشیده شده به شدت پوسیدگی بستگی خواهد داشت. پس از آن، دندانپزشک روکش استیل ضد رنگ را بر روی بخش باقی‌مانده‌ی دندان قرار می‌دهد. سپس از یک چسب مخصوص برای نگه‌داشتن روکش در این محل و جلوگیری از جدا شدن آن استفاده می‌شود. روکش استیل ضدزنگ همانند دندان عادی بوده و با رشد دندان دائمی، از جای خود خارج شده و می‌افتد.
- پرکردگی‌های نقره‌ای و سفید
منطقه‌ی خالی دندان که برای جدا کردن بخش پوسیده از آن خارج شده است، با استفاده از مواد مخصوصی پر می‌شود. دندانی که پر می‌شود معمولاً به پوسیدگی عمیق مبتلا نیست. برای پر کردن دندان ابتدا از یک وسیله مخصوص برای خالی کردن بخش پوسیده‌ی دندان استفاده می‌شود. سپس پوسیدگی برداشته شده و دندان تمیز می‌شود. پس ا زآن می‌توان از مواد نقره‌ای به نام “آمالگام” و مواد سفید به نام “کامپوزیت” برای پر کردن دندان استفاده نمود.
- فضا نگهدارنده‌ها
اگر یکی از دندان‌های شیری زودتر از موعد مقرر بیفتد و یا یک دندان به کلی رشد نکند، از یک فضا نگهدارنده برای نگه‌داشتن جای آن دندان برای دندان اصلی استفاده می‌شود. در صورت حفظ نشدن این فضا ممکن است یکی از دندان‌های مجاور به جای خالی حرکت کرده و از رشد دندان اصلی به کلی جلوگیری کند. همچنین بدون استفاده از فضا نگهدارنده، ممکن است دندانها نامرتب شوند که درمان آن نیز بسیار دشوار خواهد بود. فضا نگهدارنده‌ها از جنس استیل ضدزنگ ساخته شده و شکلی همانند دو حلقه‌ی چسبیده به هم دارند. این نگهدارنده‌ها به‌طور موقتی در دهان کار گذاشته شده و با رشد دندان و یا شل شدن دندان‌های کناری آن، برداشته می‌شوند.